Ναυπηγική Εξέλιξη των Αρχαίων Ελληνικών Πλοίων

Για τη μακρά περίοδο 10000 - 3000 π.Χ. δεν υπάρχουν στοιχεία, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουμε αρκετά για τα τότε πλοία. Στη μετέπειτα εποχή(του Χαλκού) όμως, διαμορφώνεται ένας κοινός τύπος πλοίου στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο, γεγονός που το γνωρίζουμε από αναπαραστάσεις και εγχάρακτες διακοσμήσεις αντικειμένων. Τα τηγανόσχημα σκεύη της Σύρου (2800-2200 π.Χ.) διασώζουν τις παλαιότερες, έως σήμερα, αναπαραστάσεις ελληνικού πλοίου.

                Είναι γεγονός, ότι στη 3η χιλιετία π.Χ. υπάρχει ήδη στον ελλαδικό χώρο μια

 ναυπηγική παράδοση πολλών (χιλιάδων) ετών, ενώ η χρήση μετάλλων, που είναι γνωστή αυτή την εποχή, σίγουρα ενίσχυε την κατασκευή τους. Τότε ίσως τα πλοία αυτά, χρησιμοποιήθηκαν πέρα από τις ειρηνικές τους ασχολίες και για πολεμικούς σκοπούς, αποτελώντας "υπόδειγμα" για τα πολεμικά πλοία που θα κατασκευαστούν αργότερα στην Ελλάδα και τη Ρώμη.

                Στη 2η π.Χ. χιλιετία η ναυπηγική παρουσιάζει μια σημαντική εξέλιξη. Η μεγάλη έγχρωμη τοιχογραφία του Δωματίου 5 της Δυτικής Οικίας, στο Ακρωτήρι της Θήρας, αποτελεί πλούσια πηγή πληροφοριών για τον οπλισμό και τη ναυπηγική τέχνη των πλοίων του Αιγαίου (16ος π.Χ. αιώνας). Μεγάλα ιστιοφόρα πλοία, (των Κρήτων ή των Μυκηναίων) απεικονίζονται να πλέουν από ένα λιμάνι (πάνω αριστερά) σε ένα άλλο (κάτω δεξιά), ενώ ο σημαιοστολισμός της ναυαρχίδας μαρτυρεί γιορταστικό χαρακτήρα.

                Από την εμφάνιση των πλοίων της Θήρας μέχρι την εμφάνιση της τριήρους, τα ελληνικά πλοία θα βελτιωθούν αρκετά. Το εκτόπισμα τους αυξομειώνεται συνεχώς ανάλογα με το είδος των εμπορευμάτων που μεταφέρουν, είναι κωπήλατα αλλά και ιστιοφόρα, και είναι σκάφη κατάλληλα για ανοικτές θάλασσες, αλλά αργά σε ταχύτητα.

                Η τριήρης αποτέλεσε οριακό σημείο ναυπηγικής εξέλιξης των (πολεμικών) πλοίων και επικράτησε στη Μεσόγειο περισσότερο από 1000 χρόνια. Ήταν εξέλιξη των πλοίων (της προκλασικής περιόδου), τριακοντόρου, πεντηκοντόρου και ειδικά των διήρεων. Υπήρξε μια "μακρά ναυς", ένα πανίσχυρο, εξαιρετικά γρήγορο και ευέλικτο πολεμικό σκάφος με κύριο μέσο προώσεως τα κουπιά. Οι πρώτες τριήρεις, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, φαίνεται ότι ναυπηγήθηκαν μεταξύ 650-610 π.Χ. στην Κόρινθο ή στη Σάμο. Η ναυπήγησή τους όμως, όπως και η χρήση τους, έφτασαν στο ανώτερο σημείο τελειότητας στην Αθήνα, σε τέτοιο βαθμό ώστε γρήγορα θεωρήθηκαν κατ' εξοχήν αθηναϊκό επίτευγμα. Ήταν τόσο περήφανοι οι Αθηναίοι για τις τριήρεις τους, ώστε όταν κάποιος τους ρωτούσε από πού κατάγονταν, απαντούσαν: "Από εκεί που φτιάχνονται οι όμορφες τριήρεις".

                Και πράγματι, η αθηναϊκή τριήρης ήταν ένα πανέμορφο σκαρί, ένα κινούμενο έργο τέχνης. Με 170 κωπηλάτες, στον ανώτατο ρυθμό κωπηλασίας έφτανε την ταχύτητα των 12 κόμβων (κατά τους ελιγμούς της ναυμαχίας), ενώ σε συνήθη πλου (χωρίς χρήση πανιών) διήνυε 184 ναυτικά μίλια χωρίς στάση σε 24 ώρες. Δηλαδή, ανέπτυσσε μια μέση ταχύτητα 7.5 κόμβων για ολόκληρη τη διαδρομή, γεγονός που δείχνει ότι μια τριήρης ήταν δύο φορές ταχύτερη από μια γαλέρα.

Τα στοιχεία έχουν αντληθεί/σταχυολογηθεί  από τα παρακάτω βιβλία του ΧΡΗΣΤΟΥ Δ. ΛΑΖΟΥ (Εκδόσεις ’’ΑΙΟΛΟΣ’’), προκειμένου να γίνουν κτήμα των ανθρώπων που θα διαβάσουν το παρόν βιβλίο:

’ ΝΑΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (ΟΡΓΑΝΑ, ΧΑΡΤΕΣ, ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΑ).

’ Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ (Μια ελληνική ανακάλυψη του 80 π.Χ.).

’ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΠΥΘΕΑ ΣΤΗΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΘΟΥΛΗ (ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ).

’ ΜΗΧΑΝΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ.